این مقاله از عزاداریهای نامشروع؛ سید محسن امین عاملی، ترجمه جلال آل احمد. تهران، شرکت چاپخانه تابان، 1323، گرفته شده است.
علّامه بزرگوار، آیتاللَّه سید محسن امین عاملی از علمای بزرگ شیعه در لبنان و صاحب کتاب گرانسنگ اعیان الشیعه، بیشک یکی از مفاخر عالم تشیع و از اصلاحگران مشهور و صادق و مخلص عصر ماست که در مسئله پاکسازی مراسم عزاداری حسینی، از خرافات و بدعتها، از پیشگامان محسوب میگردد. البته پیش از علّامه امین، علمای و فقهای بزرگوار دیگری در فتاوی خود، مردم را از ارتکاب اعمال خلاف در مراسم عزاداری امام حسینعلیه السلام برحذر داشته بودند؛ اما این مصلح بزرگ، با شجاعت و شهامت خاص حسینی، برای اصلاح امور بزرگداشت خاطره شهادت حسین بن علیعلیه السلام و برای پاکسازی مراسم عزاداری از خرافات و بدعتهایی که توسط عناصر مشکوک و یا سادهدل و نادان، وارد آن شده بود، به روشنگری پرداخت و در آثار و تألیفات خود، خطبا و اهل منبر را هشدار داد که حقیقت را بر مردم بازگو کنند و از نقل احادیث مجعول و یا مشکوک خودداری ورزند... و همواره مردم را با هدف برجسته و وارسته امامعلیه السلام آشنا سازند و عزاداری را به قصد احیاء اندیشههای حسینی، به دور از آداب و رسوم جاهلی، بر پا دارند.
تألیف کتاب پر ارج المجالس السنیه فی مناقب و مصائب النبی و العترة النبویه در پنج جلد، در همین راستا بود و در واقع مرحوم آیتاللَّه علّامه امین عاملی در دعوت اصلاحگرانه خود، خواستار برگشت به راه و روش اسلام راستین و مکتب اهل بیت بود.
علاوه بر کتاب فوق، آیتاللَّه امین، رسالهای نیز تحت عنوان التنزیه لاعمال الشبیه تألیف و منتشر ساخت که در آن به تحریم اعمال غیر مشروعی چون قمهزنی پرداخت و این رساله در ماه محرم 1346 هجری در بیروت چاپ و منتشر گردید. به دنبال نشر این رساله که در آن، قمهزنی اقدامی وحشیانه، موجب تمسخر دین و مذهب و خلاف شرع و عقل، معرفی شده بود، کسانی که از سلطه استعمار و لزوم مبارزه با آن، سخنی بر زبان نمیآوردند، قیام کردند و اتهامات ناروایی بر ضد آیتاللَّه سید محسن امین عاملی منتشر ساختند.
خود علّامه امین عاملی در این باره مینویسد:
قمهزنی و اعمالی دیگر از این قبیل در مراسم عزاداری حسینی، به حکم عقل و شرع حرام است و زخمی ساختن سر، که نه سود دنیوی دارد و نه اجر اخروی، ایذاء نفس است که خود در شرع حرام است و در مقابل، این عمل، شیعه اهل بیت را در انظار مردم مورد تمسخر قرار داده و آنها را وحشی قلمداد میکند و شکی نیست که این اعمال، ناشی از وساوس شیاطین بوده و موجب رضایت خدا و پیامبر و اهل بیت اطهار نیست و البته تغییر نام این اعمال، در ماهیت و حکم شرعی آن، که حرمت است تغییری نمیدهد و من هیچ وقت در این مراسم که توسط کنسولگری ایران در مقام سیده زینب در دمشق برگزار میشود، شرکت نکردهام و مردم را هم از شرکت در آن نهی نمودهام و به همین دلیل هم رساله التنزیه را نوشتم که چاپ شد و به فارسی هم ترجمه گردید و به دنبال آن بود که گروهی از قشریون و کسانی که خود را به دین منسوب میدارند، قیام کردند و غوغا برپا ساختند و حتی در میان مردم عوام شایع نمودند که فلانی عزاداری بر امام حسین را تحریم کرده است و بر این هم بسنده نکرده و مرا به خروج از دین، متهم ساختند و متأسفانه بعضی از معممین متحجر هم این تهمت را دامن زدند و آنگاه سرودی بر ضد من ساختند و اموال بسیاری در این راه خرج کردند و سید صالح حلی را مأمور قدح و ذم من نمودند... اما آنچه که به سود مردم است، در روی زمین ماندنی و حبابهای توخالی از بین رفتنی بود![1] .
در واقع انتشار رساله التنزیه لأعمال الشبیه با واکنشهای مثبت و منفی در محافل شیعی روبرو شد؛ اما بیان حقیقت، برای علمای دین یک واجب شرعی است و گرنه خود آنان مستوجب لعن الهی خواهند بود.
علّامه امین در اعیان الشیعه اشاره میکند که رساله وی به فارسی هم ترجمه گردید و در اینجا بیمناسبت نیست اشاره کنیم که ترجمه این رساله، توسط زندهیاد جلال آل احمد به عمل آمده و در واقع این ترجمه، نخستین اثر قلمی چاپ شده از آل احمد است که پس از مراجعت وی از نجف اشرف به آن پرداخت و در آذرماه 1322 تحت عنوان عزاداریهای نامشروع، از سوی انجمن اصلاح منتشر گردید.
